Sympozjum w Zakopanem

„Polski zielony ład – program gazownictwa”

W dniach 14-16 stycznia br. w Zakopanem odbyło się cykliczne sympozjum Izby Gospodarczej Gazownictwa. W tym roku tematem  wiodącym był „Polski zielony ład – program gazownictwa”.

Otwierający obrady prezes Izby Gospodarczej Gazownictwa, dr Robert Perkowski podkreślił, że gazownictwo w ostatnich latach znajdowało się pod presją regulacji unijnych wynikających ze strategii „zielonego ładu” i wbrew opiniom sektora, że gaz ziemny powinien być paliwem transformacyjnym, wciąż był traktowany podobnie jak paliwa węglowe. Racjonalne argumenty sektora gazowniczego, że promując energetykę opartą na OZE, konieczne jest włączenie w ten proces gazownictwa jako kluczowe wsparcie dla stabilizacji systemu energetycznego przyniosło rezultaty. Wiele wskazuje na to, że błękitne paliwo odzyskuje pozycję  paliwa transformacyjnego. Obserwujemy rosnące zainteresowanie branżą gazowniczą w wielu obszarach gospodarki i staje się ona tematem ogólnogospodarczym.

Pierwsza sesja sympozjum poświęcona była tematowi „Nowe kierunki ładu gospodarczego”. Wzięli w niej udział: Moderator: prof. Grzegorz Tchorek Kierownik Katedry Gospodarki Narodowej Uniwersytetu Warszawskiego, Paneliści: Podsekretarz Stanu MKiŚ, Główny Geolog Kraju, Pełnomocnik Rządu ds. Polityki Surowcowej Państwa dr Piotr Dziadzio, Podsekretarz Stanu MAP Karol Rabenda, Dyrektor Departamentu Elektroenergetyki i Gazu MKiŚ dr Paweł Pikus, Dyrektor Departamentu Elektromobilności i Gospodarki Wodorowej MKiŚ Szymon Byliński, Z-ca Dyrektora Gospodarki Niskoemisyjnej MRiT Andrzej Kaźmierski, V-ce Prezes PGNiG SA dr Robert Perkowski, V-ce Prezes Gaz-System S.A. Artur Zawartko, Akademia Górniczo-Hutnicza prof. Stanisław Nagy, Politechnika Wrocławska prof. Jerzy Kaleta, Dyrektor INiG-PIB dr Jacek Jaworski.

Prezentacje i dyskusja panelowa były analizą i komentarzem do strategii UE w zakresie zielonego ładu. Podkreślono, że konieczna jest aktywność w planowaniu transformacji klimatycznej, bo polityka klimatyczna jest wstępem do przyszłej polityki gospodarczej i musimy dbać o to, by sprawiedliwa transformacja zapewniała korzystanie z tych samych praw, ale z uwzględnieniem uwarunkowań krajowych i regionalnych, by zapewnić bezpieczeństwo energetyczne. Doceniono, że w pracach nad taksonomią uwzględniono nasze postulaty, co znalazło już odbicie na rynku, bo aukcje mocy wypełniają moce gazowe. Podczas tej sesji odniesiono się  do strategicznych dokumentów, jakimi są porozumienie wodorowe i porozumienie biometanowe, a przedstawiciele administracji rządowej relacjonowali stan prac nad tymi dokumentami,  podkreślając aktywność IGG w tych działaniach. Zwracano jednak uwagę, że zarówno transformacja wodorowa jak i biometanowa  to proces wymagający wielu jeszcze prac studialnych w zakresie technologii, ale też nowych regulacji prawnych. Dla sektora gazowniczego to poważne wyzwanie, by przygotować infrastrukturę do przyjęcia gazów zdekarbonizowanych, ale także kwestia oceny i przygotowania urządzeń u odbiorców końcowych, by zapewnić efektywne i bezpieczne ich użytkowanie. W dyskusji pojawił się bardzo ważny wątek – problem emisji CO2. Zwrócono uwagę, że w polityce transformacji energetycznej ten problem musi być rozwiązany inaczej niż tylko poprzez EU ETS. To kwestia budowania całego cyklu związanego z wychwytywaniem, transportem i magazynowaniem CO2 co oznacza powstanie nowej dziedziny gospodarki na dużą skalę.

Druga sesja sympozjum poświęcona była tematowi: „Otoczenie instytucjonalne zielonego ładu”. Wzięli w niej udział: Moderator: prof. Grzegorz Tchorek Kierownik Katedry Gospodarki Narodowej Uniwersytetu Warszawskiego, Paneliści:  Podsekretarz Stanu MAP Karol Rabenda, Dyrektor Instytutu Gospodarki Światowej Szkoła Główna Handlowa prof. Marzenna Weresa, Prezes Fundacji Instytutu na rzecz Ekorozwoju dr Wojciech Szymalski, Starszy Ekonomista,  Biuro Analiz Makroekonomicznych, ING Bank Śląski Leszek Kąsek, Z-ca Dyrektora Biura Strategii i Projektów ds. Gazu TGE, dr Marcin Sienkiewicz, Dyrektor Biura PGNiG w Brukseli Aneta Wilmańska, Radca Prawny Kancelaria Wawrzynowicz i Wspólnicy, Adam Wawrzynowicz.

Prezentacje w tym panelu analizowały zielony ład z perspektywy innych obszarów gospodarki oraz w wymiarze społecznym. Stwierdzono, że kwestie związane z ładem środowiskowym, społecznym i korporacyjnym (ESG), zajmują coraz silniejszą pozycję w relacjach biznesowych, ale także u regulatorów unijnych i krajowych. Standardy wyznaczają globalne korporacje i lokalne biznesy muszą je respektować, także w Polsce. Największe wyzwania to zmiany klimatu,   energooszczędność, racjonalne gospodarowanie odpadami, redukcja emisji zanieczyszczeń, stosowanie się do regulacji dotyczących ochrony środowiska. Drugi obszar to propagowanie różnorodności i równości, rozwijanie kapitału ludzkiego (szkolenia, wolontariat), działania na rzecz zmniejszania wykluczenia społecznego, relacje z lokalną społecznością. I wreszcie trzeci komponent ESG to struktura zarządu (kompetencje, płeć), poszanowanie praw akcjonariuszy, etyka w biznesie. Jak wskazują polskie badania, główne determinanty ekonomiczne zrównoważonego rozwoju to m. in. większy popyt na zrównoważone produkty i usługi (19%), wchodzenie na nowe rynki dzięki zrównoważonym produktom (10%). Barierą jest brak wsparcia publicznego dla strategii ESG (23% respondentów).

Kolejna prezentacja dotyczyła roli sektora finansowego w transformacji gospodarki w kierunku niskiej emisyjności. Pośredni wpływ na emisje stwarza konieczność bliższej współpracy instytucji finansowych z podmiotami w ramach całego łańcucha dostaw i wspierania inwestycji w czystą energię, zrównoważony transport czy ekologiczne rolnictwo. Zapewnienie finansowania dotyczy zarówno zwiększenia inwestycji w już dostępne i sprawdzone technologie (np. fotowoltaika, energia z wiatru na morzu, zielone budynki), jak również wsparcie komercjalizacji technologii, które są obecnie w fazie demonstracyjnej. Można tu wymienić przykładowo technologie magazynowania energii, wychwytywania i składowania emisji CO2 czy produkcję i nowe zastosowania wodoru.  W kwietniu 2021 roku kilkadziesiąt banków globalnych zobowiązało się do wspólnego celu neutralności klimatycznej w swoich pożyczkach i portfelach inwestycyjnych do 2050 roku. Do Net-Zero Banking Alliance – zorganizowanego pod parasolem programu środowiskowego ONZ-UNEP – dołączyły do tej pory 53 banki (w tym m.in. ING) z 27 krajów, które stanowią prawie jedną czwartą globalnych aktywów finansowych. Koordynacji poczynań sektora bankowego i biznesu nie sprzyja jednak niespójność regulacyjna, a jakość regulacji na rynkach finansowych jest konieczna. Towarowa giełda energii także wskazuje na konieczność precyzyjnych regulacji, zarówno w sektorze energetycznym jak i finansowym.

Prawny kontekst transformacji opisany został w kolejnej prezentacji. 29 lipca 2021 roku w życie weszło rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1119
z dnia 30 czerwca 2021 r. w sprawie ustanowienia ram na potrzeby osiągnięcia neutralności klimatycznej i zmiany rozporządzeń (WE) nr 401/2009 i (UE) 2018/1999 (Europejskie prawo o klimacie). Usankcjonowało ono, że celem na 2030 rok „jest ograniczenie emisji netto gazów cieplarnianych (emisje po odliczeniu pochłaniania) w Unii do roku 2030 o co najmniej 55 % w porównaniu z poziomami z 1990 r.”. „Hydrogen and decarbonised gas market package” to pakiet propozycji legislacyjnych, których celem jest włączenie odnawialnych gazów metanowych do sektora gazownictwa oraz stworzenie systemu wodorowego. Odnawialne paliwa metanowe (biogaz, biometan, metan syntetyczny) mają zostać włączone do systemu gazowego, a państwa członkowskie mają zapewnić dostęp gazów odnawialnych i niskoemisyjnych do rynku i infrastruktury niezależnie od tego czy instalacje produkujące te gazy są podłączone do sieci dystrybucyjnych i transportowych. Operatorzy systemów przesyłowego i dystrybucyjnego będą zobowiązani do ustanawiania i publikowania transparentnych i niedyskryminacyjnych połączeń do nowej infrastruktury produkującej gazy odnawialne i niskoemisyjne. Paliwa metanowane będą mogły być domieszkowane wodorem. W pakiecie proponowanych rozwiązań są także: stworzenie nowego systemu opartego wyłącznie na produkcji, dostawach, transporcie, magazynowaniu, skraplaniu oraz regazyfikacji wodoru.Wyodrębnienie operatorów infrastruktury wodorowej – operatora sieci wodorowych, operatora instalacji magazynowych wodoru oraz operatora terminali wodorowych oraz rozszerzenie  zasad rozdziału na operatorów wodorowych oraz TPA na infrastrukturę wodorową. Utworzenie Europejskiej Sieci Operatorów Sieci Wodorowych (ENNOH); objęcie nowego systemu nadzorem organów regulacyjnych.

Kończąca sesję prezentacja miała niezwykle edukacyjny wymiar – odkrywała kulisy funkcjonowania instytucji europejskich, była analizą treści powstających dokumentów i regulacji, ale też technik ich negocjowania i powstawania. Co ważniejsze podkreślała, że wobec ogromnego przyspieszenia przygotowań transformacji systemowej w energetyce, konieczna jest edukacja uczestników rynku w tym zakresie, by sprawnie negocjować kształt ostatecznych rozwiązań i wypracować mechanizmy ich wdrażania.

Trzecia sesja poświęcona była tematowi: „Programy wspierające innowacyjność (wodór, biometan)” Moderator: dr Marcin Roszkowski Prezes Instytutu Jagiellońskiego, Paneliści: Dyrektor Działu Rozwoju Innowacyjnych Metod Zarządzania Programami w Narodowym Centrum Badań i Rozwoju Wojciech Racięcki, Dyrektor Departamentu Innowacji i Wodoryzacji Gospodarki NFOŚ Piotr Dowżenko, Prezes Krajowej Izby Gospodarczej Marek Kłoczko, Prezes PSG Robert Więckowski,  Prezes Gas-Trading S.A. dr Tymoteusz Pruchnik, Dyrektor Pionu Laboratoriów Gaz-System S.A Aneta Korda-Burza, Dyrektor Centralnego Laboratorium Pomiarowo Badawczego PGNiG SA dr Agata Urbaniak, Dyrektor Departamentu Geologii i Utrzymania Ruchu Gas Storage Poland sp. z o.o. dr Paweł Wilkosz, Z-ca Dyrektora Rozwoju PSG sp. z o.o. Robert Kwiatkowski.

Prezentacje w tej sesji rozpoczął NCBR omawiając programy wspierające innowacyjność w formule „innowacyjnych  zamówień publicznych” czyli zamówienia przedkomercyjnego (PCP) i partnerstwa innowacyjnego (PI). Innowacyjne podejście polega na odejściu od modelu klasycznego konkursu, w którym to wnioskodawcy zgłaszają swoje wnioski do Centrum, przedstawiając swój pomysł starając się o dofinasowanie. W przypadku zamówień przedkomercyjnych zamawiającym jest NCBR, które definiuje problem badawczo-rozwojowy wynikający z realnych potrzeb polskiej gospodarki, a podmioty zainteresowane rozwiązaniem tego problemu uczestniczą w procesie, którego efektem końcowym jest opracowania rozwiązania, niedostępnego dziś na rynku. NCBR otrzymało nagrodę w pierwszej edycji konkursu European Innovation Procurement Awards (EUIPA) w kategorii „Strategia zamówień innowacyjnych”. Realizowane jest wiele projektów, o budżecie ponad 200 mln zł. Jednym z nich jest „innowacyjna biogazownia”, który powstał po przeanalizowaniu barier przy realizacji takich projektów, a także by wprowadzić standard uniwersalności substratowej, pracy biogazowi na różnych odpadach.. Partnerem jest Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu.   Drugim projektem jest elektrociepłownia w lokalnym systemie energetycznym., na paliwach odnawialnych, bez spalania biomasy. Projekty objęte wsparciem NCBR wyróżnia duża wartość naukowa. Zawsze kryją one w sobie także potencjał biznesowy, który warto zatrzymać w kraju, aby to właśnie w Polsce powstawały nowe przedsiębiorstwa technologiczne, zaplecza naukowo-badawcze oraz miejsca pracy dla specjalistów, a w rezultacie rosła także konkurencyjność gospodarki. Z myślą o tym NCBR, PFR i PFR Ventures podpisały porozumienie, które tworzy fundament pod dalsze wspólne inicjatywy wspierające rozwój zielonych rozwiązań technologicznych.

Kolejna prezentacja przygotowana przez NFOŚiGW, departament innowacji i wodoryzacji gospodarki omawiała obszary zainteresowania, takie jak zielony transport publiczny, stacje tankowania wodoru i stacje ładowania pojazdów. Program „nowa energia” dedykowany jest innowacyjnym przedsiębiorstwom na finansowanie nowych linii technologicznych i podnoszenie zdolności produkcyjnych. Nowy obszar działania daje możliwość obejmowania jednostek uczestnictwa i certyfikatów w funduszach inwestycyjnych, jeśli są powiązane z ochroną środowiska. Poszerza to możliwości finansowania dużych programów innowacyjnych. Obie instytucje państwowe - NCBR i NFOŚiGW – zawarły alians i budują platformy konkursowe dla innowacyjnych projektów Green Deal. Partnerskie porozumienie – stwierdzali autorzy prezentacji – stymulować będzie tempo rozwoju nowych technologii i podkreślali, że transformacja wymaga obecności instytucji publicznych.

W panelu dyskusyjnym wzięli udział przedstawiciele spółek z Grupy Kapitałowej PGNiG prezentując strategiczne programy uczestnictwa w rozwoju zielonego gazownictwa. We wszystkich obszarach działania spółek prowadzone są analizy programów inwestycyjnych, prowadzone są badania technologiczne i techniczne dotyczące infrastruktury przesyłowej i dystrybucyjnej w zakresie możliwości domieszki gazów zdekarbonizowanych, określane są parametry i wytyczne techniczne, analizowane są możliwości magazynowania wodoru w kawernach solnych i magazynowania w postaci sprężonego powietrza. Wszystkie te działania mają na celu wytyczyć skalę potrzeb technologicznych, oskalować koszty i odpowiedzieć na pytanie, w jakim tempie i jakiej skali gazownictwo może się dekarbonizować.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

PARTNER GŁÓWNY 

PARTNERZY